Phân biệt vàng da sinh lý và bệnh lý
1. Vàng da sinh lý
Vàng da sinh lý có thể nhẹ, ở trẻ đủ tháng, vàng da bình thường được coi là sinh lý khi vàng da xuất hiện sau 24 giờ, và thường biến mất trong vòng 1 tuần ở trẻ đủ tháng và 2 tuần đối với trẻ sinh non.
Vàng da nhẹ chỉ là vàng da (vàng da vùng mặt, cổ, ngực, vùng bụng trên rốn) mà không kèm theo các triệu chứng bất thường khác (thiếu máu, gan lách to, nạo thai, hôn mê,…). Nồng độ Bilirubin / máu không quá 12mg% ở trẻ đủ tháng và không quá 14mg% ở trẻ non tháng,… Tỷ lệ tăng Bilirubin / máu không quá 5mg% trong 24 giờ. Ngoài ra, nước tiểu của trẻ sơ sinh có màu sẫm hoặc vàng (nước tiểu trẻ sơ sinh thường không màu) và phân có màu nhạt. Khi trẻ được khoảng 2 tuần tuổi, gan đã phát triển hoàn thiện hơn và có khả năng xử lý Bilirubin nên tình trạng vàng da sẽ tự hết mà không gây nguy hiểm gì.
2. Vàng da bệnh lý
Trong một số trường hợp, vàng da là biểu hiện của một bệnh lý có từ trước và trong những trường hợp này, vàng da xuất hiện sớm nhất là 24 giờ sau khi sinh. Biểu hiện của vàng da sơ sinh bệnh lý là vàng da. Da sẫm màu xuất hiện sớm, không ngừng vàng da sau 1 tuần đối với trẻ đủ tháng và 2 tuần đối với trẻ non tháng, mức độ vàng da toàn thân, lòng bàn tay, bàn chân và cả kết mạc mắt.
Vàng da là biểu hiện của một bệnh lý tiềm ẩn và trong những trường hợp này, vàng da sẽ xuất hiện sớm, trong vòng 24 giờ sau khi sinh. Biểu hiện của vàng da sơ sinh bệnh lý là vàng da sớm sẫm màu.
Hình minh họa: Internet
Đồng thời với vàng da là các triệu chứng bất thường khác như: lừ đừ, lừ đừ, co giật,… Xét nghiệm Bilirubin máu cao hơn bình thường. Nếu không được phát hiện và điều trị, vàng Bệnh da ở trẻ sơ sinh kịp thời có thể gây biến chứng nhiễm độc thần kinh do Bilirubin gián tiếp vào não thấp, gây tử vong hoặc tổn thương não suốt đời. Một số nguyên nhân gây vàng da sơ sinh bệnh lý như: không tương thích nhóm máu mẹ – con (ABO, Rh), bệnh tan máu (thiếu men G6PD, bệnh hồng cầu hình liềm, nhiễm trùng), xuất huyết dưới da, phân su chậm tiến triển, nhiễm virus bào thai, bệnh gan mật bẩm sinh ( teo đường mật, giãn đường mật).
Dấu hiệu vàng da bé
Vàng da xuất hiện sớm nhất là 48 giờ sau sinh.
– Vàng toàn thân, vàng lòng bàn tay, gan bàn chân.
– Vàng da kéo dài trên 1 tuần đối với trẻ sinh đủ tháng, trên 2 tuần đối với trẻ sinh non.
– Trẻ bị vàng da kèm theo các dấu hiệu bất thường khác như bú ít, co giật, sốt, phân bạc màu, …
Phòng ngừa bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh
Các mẹ nên xét nghiệm nhóm máu trước khi mang thai. Sau khi sinh, em bé cũng sẽ được xét nghiệm nhóm máu.
Hình minh họa: Internet
Cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh là cho trẻ bú sữa mẹ đầy đủ:
- Nếu trẻ bú mẹ: Mỗi ngày cho trẻ bú từ 8 – 12 lần để đảm bảo trẻ không bị mất nước, giúp cơ thể đào thải bilirubin nhanh hơn.
- Trường hợp trẻ không được bú mẹ (do mẹ bị bệnh) thì có thể trẻ phải bú sữa ngoài: Cho trẻ bú khoảng 30-60 ml sữa công thức sau mỗi 2-3 giờ trong tuần đầu tiên.
Ngoài ra, mẹ nên xét nghiệm nhóm máu trước khi mang thai. Sau khi sinh, em bé cũng sẽ được xét nghiệm nhóm máu. Điều này sẽ giúp loại bỏ (hoặc xác định) nguy cơ trẻ sơ sinh bị vàng da do không tương thích với nhóm máu của mẹ, từ đó có biện pháp điều trị phù hợp.
